Getekende nostalgie, een nachtmerrieachtige televisieaap, duizelingwekkende hoogtes, wiebelende worstenvingers, kots als symbool van afkalvende beschaving, een tijdpauzerende twijfeltwintiger en Nicolas Cage als, nou ja, Nicolas Cage. Dit zijn de twintig beste films die ik dit jaar zag.

Vorig jaar, in 2021, maakte ik voor het eerst sinds 2009 géén filmjaarlijst. Door corona kwam ik nauwelijks in de bioscoop en in het eerste levensjaar van ons jongste kind schoot het filmkijken er überhaupt een beetje bij in. Zo’n eindejaarslijst was dan eerder een verzameling gapende lacunes geworden, dan een lijst waarmee ik m’n liefde voor cinema vier.  Jammer voor mijn nummer 1 van 2021 (Dune) natuurlijk, maar bij deze krijgt dat meesterwerk van regiseur Denis Villeneuve alsnog een eervolle vermelding.

Fijn, daarom, dat dit jaar alles anders was: de bioscopen stroomden weer vol en ik vond zelf ook zowaar af en toe weer tijd te gaan. De teller stopte aan het eind van het jaar daarom zo rond de vijftig films uit 2022. En dus kon ik het niet laten m’n oude eindejaarstraditie dit jaar weer op te pakken. Zonder verder uitstel, zijn ze daarom hier: de twintig beste films die ik zag in 2022.

Plek 20 tot en met 11

20. Spider-Man: No Way Home (Heel goede superheldenfilm blijkt niet in te storten onder het gewicht van z’n lange cinematische geschiedenis en dat is knap)
19. The Fall (Vergeet de plotgaten: ‘hoogtevrees: the movie’ zorgt voor gegarandeerde zweethandjes)
18. Scream (Bijna net zo vers en verrassend als het origineel)
17. Top Gun: Maverick (Betoverende vliegtuigscènes overtreffen het origineel en verhullen het nog altijd weinig verheffende plot)
16. Ambulance (Ingetogen versie van regisseur Micheal Bay levert beste actiethriller op van het jaar)
15. Glass Onion: A Knives Out Mystery (Een opnieuw zeer smakelijke whodunnit met topcast is gewoon heerlijk ouderwets genieten)
14. The Woman King (Episch drama overtuigt met z’n boodschap, ondanks dat het de geschiedenis flink herschrijft)
13. Hustle (Misschien wel de beste rol uit Adam Sandler z’n carrière)
12. Three Thousand Years of Longing (Prachtig verhaal over verhalen)
11. The Outfit (‘Zo maken ze ze tegenwoordig niet meer’. Ingetogen, stijlvolle old school-thriller)

De top 10

10. Licorice Pizza


Heerlijk voortkabbelende sfeerfilm van Paul Thomas Anderson. Veel meer dan sympathieke personages, een scheutje nostalgie en puike acteerprestaties heb je niet nodig om een van de beste films van het jaar te maken, zo blijkt.

9. Elvis


De extravagantie van Baz Luhrman blijkt zich perfect te lenen voor het leven van Elvis. Een meeslepende, bombastische muziekfilm met een eindelijk eens overtuigend onaangename Tom Hanks.

8. Apollo 10½


Kun je nostalgisch worden voor een periode die je zelf nooit hebt meegemaakt? Zeker wel, zo bewijst deze heerlijke film van regisseur Richard Linklater. Vergeet het tikje bizarre plot rond een geheime Apollomissie, deze film bekijk je voor de onderling losjes verbonden scènes die samen een gedetailleerde kroniek opleveren van hoe het was om op te groeien in een vervlogen tijdperk van technologisch optimisme.

7. The Worst Person in The World


Deze zeer smakelijke omkering anti-romantische komedie levert een perfecte samenvatting op van het huidige leven in het rijke westen. Een leven waarin alle comfort en overvloedig beschikbare levenskeuzes toch niet tot existentiële voldoening leiden. Maar gelukkig wél tot een heel fijne film.

6. The Unbearable Weight of Massive Talent


Nicolas Cage speelt Nicolas Cage in de meest Nicolas Cage-ige Nicolas Cage-film in jaren. En dat terwijl de Cage op het doek slechts lichtjes besprenkeld is met de ware Nicolas. Zijn beste rol in jaren. En een heel smakelijke actiekomedie bovendien.

5. The Batman


In een markt waarin de superheldenfilms over de spreekwoordelijke plinten klotsen, was het nu eens DC en niet Marvel die met enige afstand het beste voorbeeld van het genre op het witte doek toverde. Een inktzwarte interpretatie van een toch al inktzwarte held, vol bespiegelingen over de grenzen aan de macht – een beproefd Batman-thema. In beeld gebracht met iconische, regendoordrenkte shots van Gotham die je op vrijwel elk moment kunt pauzeren en als kunst aan de muur kunt hangen.

4. Decision to Leave


Een psychologische puzzel die tot de laatste scène blijft verrassen en boeien, betoverend in beeld gebracht door regisseur Park-Chan Wook met zijn karakteristieke cinematische stijl. Een hybride van romatische thriller en film noir van het soort dat Hollywood helaas al jaren niet meer produceert.

3. Everything Everywhere All At Once


Een magisch epos, in welke realiteit je hem ook bekijkt. In een jaar waarin ook superheldengigant Marvel nadrukkelijk het multiversum opzocht, liet deze film zien hoe betoverend, romantisch, megalomaan, en totaal bizar parallelle universa kunnen zijn. Een film waarin duizelingwekkende concepten worden afgewisseld met emotioneel beklijvende scènes én waarin ruimte is voor mensen met letterlijke worstenvingers.

2. Triangle of Sadness


Walgelijk. Over the top. Confronterend. Hilarisch. Zelden klonk zoveel buldergelach tijdens zo’n gitzwarte satire. Kapittelt het kapitalisme en de ethische leegte van de Westerse maatschappij en veegt tijdens zijn weinig genuanceerde bespiegelingen toch subtiel de vloer aan met de lachende kijker zelf. Om nog maar te zwijgen van de totaal epische kotsscène die per direct zijn plekje in de geschiedenis van de cinema opeist.

1. Nope


Een briljante samensmelting van popcornvermaak en experiment, van weidse schoonheid en claustrofobie, vol nachtmerrie-achtige scènes die na afloop door je brein blijven dansen. Jordan Peele bevestigt zijn status als een van de beste filmmakers van zijn generatie.

Op zoek naar meer goede films? Neem dan een kijkje bij mijn vorige eindejaarlijstjes:

Nog niet uitgelezen? Neem dan een kijkje bij m’n boeken of lees m’n verhalen voor de Volkskrant (achter paywall).